FabLabs und Makerspaces. Übungsräume für postdigitale kollaborative Kunstpädagogik

Samen met Nikola Dicke heb ik het artikel ‘FabLabs und Makerspaces. Übungsräume für postdigitale kollaborative Kunstpädagogik’ geschreven. Het artikel gaat over de ontwikkeling van MaakCultuur en de meerwaarde ervan. Tijdens een maakproces leer je ‘on demand’, je leert omdat bepaalde kennis op dat moment nodig is om verder te kunnen gaan met het project. Mettertijd wordt brede kennis opgebouwd door praktisch met een project bezig te zijn. Ook is het vaak zo dat kleinere groepen samen aan een project werken of samen in een FabLab bezig zijn en dus van en met elkaar leren.

Van en met elkaar leren
Dit is ook precies de manier hoe ik mijn college Mediavormgeving/Making op de Universiteit Osnabrück had opgebouwd. Studenten kregen de opdracht om samen een project te ontwikkelen dat technologie gebruikt om een creatieve uiting mogelijk te maken. Ze leerden over de mogelijkheden van 3D printen, lasercutting en het programmeren van microcontrollers en elektronica. En deden onderzoek naar (kleine) dingen in het dagelijks leven die irritaties opleveren. Samen hebben we de resultaten besproken en overlegd welke uitdaging we op konden lossen in de tijd en met het materiaal wat ons ter beschikking stond. Studenten maakten 3D tekeningen, losten mechanische en elektrische problemen op en ontwikkelden een programma om een op afstand bestuurbare vinger te maken. Ook hielden ze een dagboek bij voor het noteren van ideeën en ervaringen. Dit portfolio was een goede bron om te kijken hoe de processen verliepen en wat de studenten individueel hadden geleerd.

Daarnaast onderzochten wij twee workshops van het Feierzeit-project van Tetem. Dit bijzondere format werd in opdracht van de gemeente Enschede ontwikkeld met het doel om de samenwerking tussen Duitse en Nederlandse jongeren in het middelbaar onderwijs te stimuleren. De eerste serie workshops moest in 2020 op korte termijn worden aangepast. De regels rondom de coronapandemie maakten het onmogelijk om scholieren uit verschillende landen samen in een klaslokaal te laten werken. We vonden een oplossing door de verbinding tussen de klassen via videochat te leggen. De Nederlandse klas had een docent van Tetem op hun school en kon op het digiboard de Duitse klas met een andere docent van Tetem zien. Het leek eerst een noodoplossing, maar de uitwisseling tussen de leerlingen werkte op deze manier heel goed. Daarom hebben we dit format in de jaren die volgden aangehouden.

In september 2022 observeerde ik een FeierZeit-workshop met een virtuele verbinding én een workshop waarbij de Nederlandse scholieren naar Saerbeck in Duitsland reden en alle jongeren elkaar in een klaslokaal fysiek ontmoetten. De workshops waren heel verschillend, maar hadden hetzelfde doel: samen een onderdeel van een huis in 3D tekenen, dat vervolgens met de 3D printer realiseren en daarna als collaboratief product tentoonstellen.

Door de uitwisseling en samenwerking hebben de deelnemers heel verschillende ervaringen opgedaan. Het laat zien dat het collaboratieve leren in maakprocessen performatief is. En dat de leerlingen, maar ook het materiaal en het medium, bijdragen aan het proces en resultaat!

Jan Merlin Marski