Black Mirror, de duistere kant van onze relatie met technologie

Deze maand is het precies 20 jaar geleden dat Big Brother op de buis kwam; ‘gewone’ mensen lieten zich opsluiten in een huis, met de televisiekijker als voyeur. Big Brother bleek een voorloper op Facebook en Instagram; waar we onszelf laten zien, volgers verzamelen en beroemd kunnen worden. Het verschil met Big Brother is dat we niet alleen naar anderen kijken, maar vooral ook naar onszélf.

Maar wat gebeurt er als we een paar stappen verder gaan? Wanneer technologische ontwikkelingen ons leven steeds sterker gaan beïnvloeden en uiteindelijk zelfs overnemen? Dit gaan we onderzoeken tijdens het Maker Festival Twente 2020. De zevende editie van het MFT heeft namelijk als thema Black Mirror, naar de gelijknamige Netflix serie. In op zichzelf staande afleveringen wordt de duistere kant van onze menselijke relatie met technologie belicht. De serie wordt ook wel omschreven als een zoektocht naar de bijwerkingen van de drugs die technologie zou zijn. Een tikje sciencefiction, soms schokkend of bizar. Maar vaak dichterbij de werkelijkheid dan we denken.

Zo is er de aflevering getiteld Fifteen Million Merits. We zien een dystopische samenleving waarin mensen, allen gekleed in vrijwel identieke grijze trainingspakken, de hele dag op hometrainers trappen om merits (een vorm van virtuele valuta) te verdienen. Al fietsend op de hometrainer kijken ze naar talentenjachten, filmkomedies en pornofilms. De merits worden ingezet om accessoires te kopen voor computeravatars. De aflevering kun je zien als een overtrokken versie van de talentshows die we allemaal kennen. Ging het aanvankelijk in dit soort shows vooral om de ontdekking van een talent, nu worden talenten steeds vaker gescout door een coach en vervolgens gevormd. De Black Mirror aflevering laat zien dat er niet alleen op talent wordt gescout, maar ook op uiterlijk en plooibaarheid. Vervolgens wordt iemand zo geplooid dat hij na verloop van tijd in bijna niets meer op ‘zichzelf’ lijkt.

Een andere aflevering is The Entire History of You. We zien een wereld waarin bijna alle mensen een implantaat bij hun oor hebben, waarin al hun audiovisuele herinneringen worden opgeslagen. Deze herinneringen kunnen te allen tijde in hun eigen hoofd, of (publiekelijk) op een beeldscherm, opnieuw worden afgespeeld. Dit wordt een 'redo' genoemd. In deze aflevering zie je hoe groepsdruk werkt. Bijna iedereen heeft een implantaat. Doe je niet mee dan is dit verdacht. Niemand vraagt zich af wat zo’n implantaat voor je welzijn betekent, de overheid zal alle risico’s wel goed hebben uitgezocht. De impact van een dergelijk implantaat op je persoonlijke leven is afschrikwekkend, je privacy verdwijnt volledig.

De verhalen die Black Mirror laat zien confronteren ons met de toekomst van internet en tech. Tijdens het Maker Festival zal de focus dan ook daarop liggen. Binnen het educatie programma richten we ons op mediawijsheid en maken we leerlingen bewust van de effecten van internet. Hoe kan je mening beïnvloed worden door het gebruik van sociale media en grote groepen mensen? Hoe maak je je eigen keuzes? Welke invloed heeft internet en het gebruik van tech op jouw eigen identiteit? Ook binnen de programmering van het festival en de pre-events laten we de effecten van internet en tech op ons (dagelijks) leven zien en de keuzen die we daarin kunnen maken. Zo werken we samen met Sickhouse aan een event rond de Netflix serie Black Mirror.

Met het thema van Black Mirror als uitgangspunt voor het MFT willen we bezoekers helpen zich een weg te vinden in een snel veranderende samenleving, een samenleving die in steeds sterkere mate gedomineerd wordt door technologie.

~ Wilja Jurg, directeur Tetem