De kracht van het ambacht

Publiceerdatum: 4 december 2019

In de digitale wereld van de 21ste eeuw worden we overspoeld door een kakofonie van beelden. Maar weinig blijft hangen. De razendsnelle beeldcommunicatie veroorzaakt een soort beeldblindheid. We zien, maar we kijken nauwelijks. We ervaren op het moment zelf, maar implementeren die ervaring niet in ons leven. Daar ligt een kans voor de beeldende kunst en vooral voor de kunstenaars en kunstinstellingen, om het verhaal áchter het beeld te vertellen.

Fast food

De meest belangrijke onderdelen van onze hedendaagse beeldcultuur - fotografie en video - zijn de laatste decennia in hoog tempo gedemocratiseerd. Iedereen fotografeert, filmt en deelt zijn visuele ervaringen met de wereld. De mate waarin beeld wordt geconsumeerd begint te lijken op het eten van fast food. De maag is gevuld, maar dat is het enige gevoel dat blijft hangen. De werkelijke ingrediënten zijn onbekend, want wie leest er nu de kleine letters? We weten nog net dat de hamburger van het rund (of was het het paard?) komt, maar wat er tussen het slachthuis en onze maag gebeurt daar hebben we geen idee van. Zo is het ook met de beelden die ons overspoelen.

Visuele geletterdheid

In de beeldcommunicatie van nu zijn de kleine letters bovendien slecht leesbaar of ze ontbreken zelfs. De snelle opkomst van fake news en deep fakes - in veel gevallen bewust ingezet om de publieke opinie te manipuleren - geven ons als makers en als kunst- en cultuurinstellingen een opdracht. Er moet worden gewerkt aan de visuele geletterdheid van mensen. Misschien is dat wel de belangrijkste taak van de beeldende kunst in de 21ste eeuw!

Beelden proeven

Tetem maakt met de tentoonstelling Slide to Unlock van Sjoerd Knibbeler een krachtig punt; als bezoeker kun je de digitale wereld fysiek ervaren. De in bits en bytes vastgelegde beelden van de kunstenaar worden door het klassieke ambacht van de analoge fotografie omgezet in iets tastbaars. Ook het gebruik van diaprojectors als presentatiemiddel werkt op die manier, althans voor de ouderen onder ons die zich de knusse dia-avondjes van vroeger zullen herinneren. Je proeft de beelden bijna. Dat is de kracht van het ambacht, waardoor je je bewust wordt van het maakproces. Je leert de kleine letters lezen, je ontdekt een verhaal achter het beeld. Daar is het om te doen.

Deep fakes

Slide to Unlock is actief verbonden met ons festival Taxed to the Max, t/m 1 december te zien op acht plekken in Groningen. Deze editie richt zich op de internationale commercie. Daarin gaat het ook over onmerkbare en onbekende processen die ons beïnvloeden. In 2021 zoomt het festival in op de eerder genoemde deep fakes - niet van de werkelijkheid te  onderscheiden beelden - die gepaard aan valse berichtgeving via het internet worden verspreid en een gevaar kunnen vormen voor onze democratie. Ik zou graag een verdere uitwerking van dit gegeven zien. Wellicht een mooie ambitie die Tetem en Noorderlicht samen kunnen oppakken en waar we naar toe kunnen werken.

~ Kees van der Meiden, Directeur Noorderlicht

Foto: Slide to Unlock

Vorige blogs

The Overkill Festival, speelse Generator

The Overkill Festival is een experimenteel en speels festival. Interactieve kunst, gaming, films en muziek worden gecombineerd om sociale vraagstukken te onderzoeken. Populaire media - bv. games en films - werken als trigger voor ontmoetingen en dialoog. Deelnemend kunstenaars, creatieve denkers, filosofen, game-ontwikkelaars en filmmakers worden uitgenodigd om hun werk te presenteren, discussies te verdiepen en hun visie te geven […]

De grond van de buren komt maar één keer te koop

Tien jaar geleden hebben we ons huidige pand aangekocht. Het gebouw Tetem 1 was van de Twentsche Textiel Maatschappij en dateert uit 1915. Jarenlang produceerde Tetem moltondekens voor de export. In de jaren zeventig van de vorige eeuw viel het doek voor ‘de dekenfabriek’. Dit als gevolg van de ontwikkeling dat de textielproductie steeds meer verschoof naar lagelonenlanden. In de […]