Een empathische benadering van de metaverse

De metaverse wordt meestal omschreven als een ‘collectieve virtuele ruimte waarin mensen elkaar kunnen ontmoeten’. De metaverse als een alternatieve werkelijkheid waarin we kunnen gamen, vergaderen, events bezoeken en met cryptogeld handelen, maar ook de meest fantasierijke omgevingen en versies van onszelf kunnen onderzoeken! Jeroen Junte beschreef de metaverse in de Volkskrant als “de uitgebreide versie van het internet waar je niet ‘op’ gaat maar ‘in.’” Het artikel biedt inzicht in de huidige ontwikkelingen van de metaverse en geeft ook mogelijke valkuilen aan. Dat de metaverse nog volop in ontwikkeling is, geeft ons als creatieve sector de mogelijkheid om samen met kunstenaars na te denken over de betekenis en invulling ervan.

Technologie, lichaam en geest
In Tetem is op dit moment de tentoonstelling Morphogenic Angels and Pink Moonrock Cries van kunstenaarscollectief Keiken te zien. Kunstenaars Tanya Cruz, Hana Omori en Isabel Ramos richten zich op het bouwen van mogelijke toekomsten door middel van Extended Reality (XR), films, games en blockchain. Ze onderzoeken verschillende versies van de metaverse en onze aanwezigheid daarin. Voor Keiken biedt de metaverse de mogelijkheid om bestaande structuren van onze samenleving los te laten en technologie te ontwikkelen die veel meer in verbinding staat met ons lichaam en onze geest; technologie die onze zintuigen, emoties en bewustzijn activeert. In de tentoonstelling worden deelnemers uitgenodigd om een draagbare buik op te doen en te luisteren naar een geluidsinstallatie met ultrasone geluiden waarmee dieren als vleermuizen, dolfijnen, walvissen en vogels met elkaar communiceren. De buik - die ook een fysiek gevoel en trillingen geeft op het lichaam - versterkt empathie en nodigt uit om open te staan voor andere communicatievormen. In de VR installatie geeft Keiken ruimte om te transformeren in een digitale full body avatar en verschillende versies ervan te ontmoeten. In de tentoonstelling wordt ook een film vertoond waarin Keiken teruggrijpt naar de geboorte van het bewustzijn en de mogelijkheden toont van meerdere bewustzijnsvormen.

In aanloop naar de tentoonstelling volgde Keiken een ontwikkelweek in Tetem. Ik vond het daarbij mooi om te zien dat de kunstenaars hun eigen grenzen hebben kunnen verleggen en zijn gaan werken met nieuwe technologieën zoals haptic wearables en full body VR. Inmiddels proberen mensen van verschillende leeftijden en gender de draagbare buik en VR uit bij hun bezoek aan de tentoonstelling. De ervaringen van de bezoekers verschillen sterk, van verbazing, misselijkheid tot een sterk geluksgevoel. Zelf voelde ik in de VR installatie een sterke connectie met mijn fysieke lichaam en de prachtige, vreemde, groteske digitale avatars die ik op dat moment was. De spiegel waarin je jezelf ziet en de schaduwen van mijn virtuele lichaam versterkten de embodiment ervaring.

Wisdom of the body
Keiken over hun tentoonstelling: “Most technological developments use decision-making logic to navigate reality which is favourable to the newest part of our brain, the neocortex. However, we also have the ancient wisdom and structure of our reptilian brain which regulates our heart rate, breathing, body temperature, balance and holds our instincts and subconscious. Our limbic brain houses our emotions, records our memories and behaviours. We are interested in creating emancipatory organic technology and embodiment experiences that activate and include the wisdom of the whole body. We also believe that the experiences we create can and should transcend age, gender and cultural background and should not be exclusionary.”

Keiken laat zien dat we bij het ontwerpen van mogelijke versies van de metaverse ook stil moeten staan bij het gevoel, openstaan voor het onbekende en het creëren van technologieën die empathie versterken. In deze benadering wordt technologie niet gezien als een extern hulpmiddel, maar als een verlengde van onszelf, als een synthese van iets nieuws in onszelf. Het is interessant om te bedenken welke mogelijke toekomsten we in het nieuwe digitale universum kunnen creëren als we meer stil staan bij de zintuigelijke en emotionele verbinding met elkaar en technologie. De tentoonstelling van Keiken past perfect binnen onze nieuwe programmalijn Futures Literacy, waarmee we anticiperen op meerdere mogelijke toekomsten, en er ruimte is voor meerdere perspectieven en nieuwe vormen van verbinding.

De tentoonstelling van Keiken was in september onderdeel van GOGBOT festival in Enschede en kan t/m 1 januari 2023 in Tetem worden ervaren. De film die Keiken voor de tentoonstelling heeft ontwikkeld wordt tot eind oktober vertoond op het ARKO Art & Tech Festival in Seoul, Zuid-Korea.

~ Ella Buzo, programmamedewerker digitale cultuur