Roos Groothuizen is een mediakunstenaar die strijdt voor digitale mensenrechten. In haar praktijk en binnen het kunstcollectief Telemagic doet ze onderzoek naar de menselijke kant van onzichtbare algoritmes, informatiefilters en oneerlijke distributie. Wie is er uiteindelijk in controle over wat we waarnemen?

Voor Tetem ontwikkelt Roos een nieuw werk voor de tentoonstelling ‘I want to delete it all, but not now’, die vanaf 11 maart 2021 te zien is. Het nieuwe werk gaat dieper in op persoonlijke machteloosheid en twijfel. Nu de kritiek op de data-industrie sterker groeit, worden we ons meer en meer bewust van ons online gedrag en gebruik van het internet. Documentaires, boeken en artikelen zijn negatief en roepen op om doemscenario’s te voorkomen. De wil om collectief actie te ondernemen blijft echter uit. Er is een constante ‘maar’, waarin cynisme, afwegingen, compromissen, angst en liefde de obstakels vormen voor progressie. Kortom, een escape room met oneindig veel puzzels. Maar waar is de deur?

Roos heeft in september 2020 deelgenomen aan een ontwikkeltraject in Tetem, waarin ze onderzoek deed naar het creëren van een escape room om te ontsnappen aan internet en social media. Ze gaat dit vormgeven in een fysieke en digitale ervaring.

“I want to delete it all, but not now” is een uitspraak van Geert Lovink in het boek Sad by Design. Woorden waarin ik mijzelf maar al te goed herken. De data-industrie zorgt voor een verloedering van de mensheid. Het is verslavend, manipulatief en in de verkeerde handen. We moeten er vanaf. Volledige onthouding is echter geen optie voor mij. Het is onderdeel geworden van mijn infrastructuur. Via het internet doe ik mijn werk, mijn onderzoek, krijg ik alternatief nieuws binnen en vind ik nieuwe contacten. Ik heb zelfs mijn liefde op het internet gevonden. Het is mijn leven en het is fantastisch. 

Ik blijf achter met stress. Natuurlijk wil ik de schaduwzijde niet supporten, maar het is me niet duidelijk hoe ik mijzelf moet bewapenen. De alternatieven werken minder goed en sommige schijnen ook niet zo ethisch te zijn als ze beweren. Cynisme ligt op de loer. Kortom, het is een escape room waar je niet uit kunt ontsnappen.

Op de eerste dag heeft Tetem een diner georganiseerd met experts aan wie ik advies kon vragen. Dat waren Marie Janin, Sjoerd ten Oever en Gerard Cornelisse. Het was een boeiend gesprek waar we het o.a. ook hadden over de Netflix-documentaire The Social Dilemma. Interessant, want de documentaire heeft als titel ‘dilemma’, maar gaat uiteindelijk alleen over de slechte kant van de data-industrie. In een recent artikel van Slate wordt dit ook aangekaart: het wordt tijd dat we van het vermoeiende cliché afstappen dat technologie de schadelijke kernfactor is. De film laat je desolaat achter. Wat de film niet doet is komen met een advies, zoals: Hoe kun je met je kinderen een constructief gesprek aangaan over mediawijsheid? Door het alleen maar over de technologie te hebben, worden menselijke factoren uit het oog verloren.

In de dagen erop heb ik me bezig gehouden met materiaalonderzoek naar mogelijke spelletjes in de escape room. In het FabLab heb ik met een borduurmachine gewerkt waarmee ik QR-codes probeerde te borduren. Zou het interessant zijn als bijv. social influencers geheime codes dragen? Dat lukte grotendeels, maar de codes waren helaas niet heel stabiel.

Met het team van Tetem hebben we ook een echte escape room gespeeld. Daar zijn we gelukkig uitgekomen. Het werkte als goede inspiratie voor special effects en het verloop van een spel.

Ook heb ik me ontfermd over Double, de robot van Tetem waarmee bezoekers de tentoonstellingen online kunnen bezoeken. Ik ben erachter gekomen dat er externe content in de interface van Double ingeladen kan worden, waardoor er bijv. geïnteracteerd kan worden met de expo. Ik heb wat eerste testen gedaan met browser-based AR, waarbij een webcam bepaalde AR-codes en foto’s kan herkennen. Andere opties zouden ook mogelijk kunnen zijn, zoals een puzzel of een vragenlijst in de interface. Double is bovendien niet ongebruikt gebleven: een van de dinergasten schoof aan via de robot en ook heb ik in Tetem het allereerste robot-interview gehad met Nadine Roestenburg van IMPAKT.

Kortom, het was voor mij een volle en onwijs inspirerende week!