Hoe maakbaar is de mens?

Publiceerdatum: 18 april 2018

In het kader van de samenwerking tussen Tetem en Saxion FabLab Enschede voor de tentoonstelling The Fragility of Life, vroeg kunstenaar Simone C. Niquille of we haar ontwerp als 3D sculptuur wilden printen in het FabLab. Al snel bleek hier een andere interessante vraag achter te liggen: welke invloed hebben nieuwe (digitale) productietechnieken zoals 3D-printen op hedendaagse kunstenaars, makers en ontwerpers en op het werk dat ze maken? Simone wilde dat het 3D printproces zélf zichtbaar zou worden. Geen mooi afgewerkte print dus, maar de totstandkoming ervan. Daarom moesten we in het Fablab anders gaan denken. Niet: hoe print ik het zo dat ik het ondersteuningsmateriaal onzichtbaar kan verwijderen? Maar juist: hoe zorg ik ervoor dat het ondersteuningsmateriaal goed blijft zitten en er toonbaar uitziet? Zo werd het maakproces onderdeel van het kunstwerk; een mooie uitdaging!

Simone’s werk ROOT 0082 ‘arch’ zette ons ook op een andere manier aan het denken. Het kunstwerk is een sculptuur en personificatie van verzamelde data van ruim 9000 lichamen uit de Amerikaanse CEASAR database. Het vertrekpunt van de database is het individu, maar als verzameling data wordt als vanzelf het gemiddelde leidend. Zijn wij in wezen voor een groot deel dezelfde mens? Een ‘gemiddelde mens’ met slechts kleine verschillen, mede bepaald door de culturele context? Wat bepaalt onze identiteit?

De mens als product
Door moderne digitale data verkrijgen we steeds meer en nieuwe inzichten waardoor onze maatschappij verandert. Steeds sneller kunnen we data verzamelen en daaruit informatie genereren. Maar hoe gebruiken we deze informatie? Een mooi voorbeeld daarvan werd getoond tijdens de Artist Talk sessie van Simone C. Niquille op 28 maart in het Fablab. Barry Kolenaar, mond- kaak- en aangezichtschirurg en hoofd-hals oncoloog bij het MST in Enschede, hield een lezing over captured data in de medische wereld. Captured data worden grootschalig ingezet bij medische ingrepen. Indrukwekkend waren de voorbeelden waarbij 3D geprinte modellen werden gebruikt om operaties sneller, voor de patiënt minder onaangenaam en met beter resultaat te laten verlopen. Echter, ik kreeg een unheimisch gevoel bij de gedachte aan de volgende stap; het uitvoeren van gezichtscorrecties met behulp van data uit databases. Dan komt die ‘gemiddelde mens’ ineens wel heel dichtbij…

In mijn werk als Lector Product Design bij het lectoraat Industrial Design van Saxion breng ik de mogelijkheden van techniek en de behoeften van de mens/gebruiker samen. Daarbij kom ik in aanraking met veel verschillende bedrijven en instellingen waarvoor 3D printen steeds belangrijker wordt. In de bouw, bij vliegtuigmotoren en dus ook in de medische wereld. Wetenschappers zijn de volgende stap al aan het zetten: spieren, pezen, botmateriaal, membranen gemaakt door 3D printers zullen snel binnen handbereik zijn. Ineens zijn de ‘maakbare mens’ en de ‘mens als product’ geen verre toekomstbeelden meer, maar actueel geworden.

Het werk van Simone Niquille is een katalysator voor veel mensen die zich hier niet bewust van zijn. The Fragility of Life zet je aan het denken, er bekruipt je een gevoel van onbehagen en dat laat je niet meer los. Er schuilt iets onheilspellends in haar werk, ze benadrukt hoe kwetsbaar het leven kan zijn. Wij zijn trots dat wij hier namens het FabLab onze bijdrage aan hebben mogen leveren!

~ geschreven door Ir. Karin van Beurden, lector Product Design bij het lectoraat Industrial Design van Saxion en hoofd van Saxion Fablab Enschede.

Vorige blogs

OK Homey… Let’s talk robot

“OK Homey… lights on”. Dit is een van de stemcommando’s voor ons nieuwe smarthome systeem waarmee je allerlei apparaten kunt besturen. Homey heeft een zachte vrouwelijke stem. Ze klinkt en ‘voelt’ als een mens, terwijl ze eruitziet als een witte verlichte bol. Homey zegt ook goedemorgen en vraagt of je lekker hebt geslapen. In wezen praat je tegen een ‘robot’ die […]

De kracht van culturele diversiteit

14 februari 2018 was er een bijeenkomst bij Tetem over de kracht van culturele diversiteit. De avond werd georganiseerd in samenwerking met het Kennisplatform Integratie & Burgerschap uit Enschede. Kunstenaar en activist Patricia Kaersenhout gaf een lezing over haar werk, waarin het thema Afrikaanse diaspora – de verspreiding van Afrikanen over de hele wereld als gevolg van de slavenhandel – en het […]