Technologie is het nageslacht van de mens

Uit Hollywood komen met regelmaat dystopische films waarin machines de baas zijn geworden. Tegelijkertijd zijn er ook veel utopische geluiden over technologie, bijv. dat technologie de milieuproblematiek gaat oplossen. Ik denk dat de waarheid ergens in het midden ligt. Er is altijd de angst voor het nieuwe, denk maar aan de introductie van de stoomtrein. Iedereen dacht dat koeien zwarte melk zouden gaan geven. Maar het klassieke idee van de mens als meester en de machine als slaaf begint te wankelen. Die relatie zal in de toekomst grondig moeten worden herzien. Naarmate machines intelligenter worden, moet ook onze relatie met machines intelligenter worden én genuanceerder.

Misschien is Compass wel een metafoor voor die complexere omgang met technologie. Als je krampachtig tegen het apparaat ingaat, reageert het agressief. Als je er naar luistert, kun je er mee samenwerken en ontstaat er misschien zelfs een symbiose. Technologie is in zekere zin het nageslacht van de mens; daar moet je aandacht voor hebben en goed voor zorgen, ook al doet het niet altijd wat je wilt.

Er zit 15 jaar tussen Compass en Double Compass. In die tijd is er veel veranderd in het denken over apparatuur en automatisering. Technologische vraagstukken zijn veel concreter geworden. In de jaren ‘90 was er ook internet, maar dat werd door relatief weinig mensen gebruikt. Nu zit het overal in verwerkt en gebruiken we het de hele dag door. Voor mijn afstudeerproject in 1995 moest ik iets bedenken dat twee generaties later actueel zou zijn. Ik speelde met het idee van een toekomst waarin een sterke verwarring is ontstaan over wat virtueel is en wat fysiek? Ik bleek er niet ver naast te zitten. Als je vroeger naar het nieuws luisterde of als je iets opzocht in een encyclopedie, dan was die informatie ‘waar’. Althans dat dacht je. Nu kun je van alles opzoeken en moet je actief bronnen vergelijken, zelf je weg vinden in de grote hoeveelheid aan informatie. Ik denk dat dat een gezonde situatie is: de wereld en de natuur zíjn niet zwart-wit. Complexe technologie zoals het internet is in die zin ‘natuurlijker’ geworden. Het is op een natuurlijke manier gegroeid en lijkt daarin eerder op een bos, dan op een geschiedenisboek dat door één of twee ‘alwetende’ mensen geschreven is. De virtuele muren van Compass passen bij die grens die vager is geworden. Ze zijn er niet echt, maar als je er tegenaan probeert te lopen voel je wel de fysieke weerstand.’

~ Lawrence Malstaf

De levende installatie Double Compass is van 31 januari t/m 5 mei 2019 te zien in Tetem.