Zonder traditie geen toekomst

De film l‘Avenir begint met een graf. Ook de rest van de film toont geen woest optimistisch toekomstbeeld. Toch is het een mooie, lieve en belangrijke film. Isabelle Huppert speelt een filosofiedocente van pakweg vijftig jaar. In korte tijd ruilt haar man haar in voor een andere vrouw, verliest ze haar moeder, en hoort ze van haar uitgever dat haar boeken uit de tijd raken. De toekomst, kortom, lijkt vooral de tijd van verlies.

Huppert is frêle en nu en dan verdrietig en gedesoriënteerd. Prachtig is het beeld dat zij mobiel belt op een eindeloze slikvlakte, drooggevallen door eb.  Ze wankelt, met nauwelijks bereik, maar blijft toch overeind. En dat komt vooral doordat zij zichzelf in een traditie plaatst. Ze houdt van haar vak en geeft het intellectuele leven graag door aan haar leerlingen. Ze probeert haar nieuwe situatie te begrijpen door te lezen wat anderen over verlies geschreven hebben. Ze accepteert een nieuwe rol van oma.

De film zit tjokvol verwijzingen naar de geschiedenis. De poes, één van de hoofdrolspelers in de film, heet ‘Pandora’,  Huppert omarmt net als Nietzsche een ezel, en de camera registreert een reeks boeken van oude denkers. De traditie vormt de ruggengraat die haar overeind houdt.

Ik ben vaak wat ambivalent over mensen die klassieken citeren of kunstwerken die je slechts kan begrijpen als je een lange rij eerder werk ook hebt gezien en begrepen. Vaak neigt het naar een ijdele tentoonstelling van belezenheid of een te zelfverzekerde claim dat de kunstenaar er recht op heeft als de opvolger van een eerdere grootheden beschouwd te worden.

Toch is het wellicht het enige wat we hebben. We wankelen frêle voort door het leven. We krijgen alleen betekenis door bescheiden voort te bouwen op datgene wat anderen ons nalieten. Er is alleen toekomst door het verleden.

~ geschreven door Hans-Peter Benschop

Hans-Peter Benschop is directeur van Trendbureau Overijssel, een inhoudelijk onafhankelijk bureau wat toekomstverkenningen maakt voor de politieke besluitvorming in Overijssel. Hans-Peter Benschop is nauw betrokken geweest bij de selectie van de kunstenaars Gunter Gruben, Viktoria Gudnadottir, Domenique Himmelsbach de Vries en Anne-Marie Meertens voor de Silent Majority tentoonstelling. In deze projecttentoonstelling onderzoeken de kunstenaars mogelijkheden om de grote gematigde middengroep een stem en gezicht te geven.